Αναγεννησιακή αρχιτεκτονική ανακάλυψε νέους τρόπους δόμησης. Αρχικά ο ρυθμός που ακολουθήθηκε είχε στοιχεία από τη Ρωμανική αρχιτεκτονική των μεσαιωνικών εκκλησιών και μοναστηριών. Σταδιακά υιοθετήθηκαν νέα στοιχεία, όπως κίονες, αετώματα, αψίδες, και ανακαλύφθηκαν νέες τεχνικές. Οι αρχιτέκτονες της εποχής έδωσαν ιδιαίτερη έμφαση στην αρμονία, στις γεωμετρικές αναλογίες και συμμετρίες, στην ομορφιά του σχεδίου και ακολούθησαν κανόνες αρχαίων ρυθμών. Για να πραγματοποιηθεί αυτή η “κλασσική” αναπαράσταση μελετήθηκαν συστηματικά τα αρχαία ερείπια ή/και κτίρια κυρίως της Ρώμης, καθώς επίσης και χειρόγραφα της αρχαίας γραμματείας. Στις επιδιώξεις τους ήταν όχι απλώς να τα αντιγράψουν, αλλά να ενσωματώσουν δημιουργικά τα κλασσικά στοιχεία της αρχαιότητας στη δόμηση, τόσο σε εκκλησιαστικά κτίρια όσο και σε αστικά μέγαρα δημιουργώντας μία νέα μορφή.

Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αναγεννησιακού αρχιτέκτονα αποτέλεσε ο πρωτοπόρος Φλωρεντινός Filippo Brunelleschi, (1377 – 1446). Αξιοθαύμαστο επίτευγμά του, μεταξύ των άλλων, ήταν η κατασκευή του θόλου του Καθεδρικού ναού της πόλης της Φλωρεντίας που κατόρθωσε να τον πραγματοποιήσει εισάγοντας νέες τεχνικές. Στον Brunelleschi επίσης αποδόθηκε  η μαθηματική επίλυση του προβλήματος της προοπτικής η οποία χρησιμοποιήθηκε κυρίως στη ζωγραφική. Διάσημοι  διάδοχοι του Brunelleschi κατά την Αναγεννησιακή περίοδο στην Ιταλική Χερσόνησο  ήταν ο γενοβέζος Leon Battista Alberti (1404 – 1472) καθώς και ο Donato di Angelo di Pascuccio γνωστός ως “Bramante”.

Σε άλλες περιοχές της Ιταλικής χερσονήσου η νέα αρχιτεκτονική παράδοση άργησε να γίνει αποδεκτή. Στη Βενετία η οποία διατηρούσε μεγαλύτερη επαφή με την Ανατολή κατασκευάστηκαν αξιοσημείωτα αρχιτεκτονήματα τα οποία φέρουν επιρροές από εκεί. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Βιβλιοθήκη του Αγ. Μάρκου η οποία κατασκευάστηκε από το Φλωρεντινό Αρχιτέκτονα Jacopo Sansovino (1486 – 1570). Στις βόρειες χώρες της Ευρώπης η νέα εποχή στην αρχιτεκτονική ξεκίνησε αργότερα.

Palazzo Rucellai

Leon Battista Alberti γεννήθηκε στη Γένοβα και εντρύφησε στην αρχιτεκτονική μελετώντας τα κείμενα των αρχαίων και ταξιδεύοντας στη Ρώμη και τη Φλωρεντία για τη μελέτη των Ρωμαϊκών κτιρίων. Πέρα όμως από την αρχιτεκτονική ανέπτυξε δεξιότητες και σε άλλες τέχνες και συνέγραψε μία πραγματεία περί ζωγραφικής (De Pictura, 1435/6) στην οποία παρέθεσε κλασσικούς κανόνες γεωμετρίας και οπτικής. Ένα από τα σημαντικότερα αρχιτεκτονικά έργα του ήταν ο σχεδιασμός της πρόσοψης του «Palazzo Rucellai» στη Φλωρεντία, ενός μεγάρου ιδιοκτησίας της εύπορης οικογένειας τραπεζιτών Rucellai. Αποτέλεσε τη νέα κατοικία τους η οποία θα τόνιζε την κοινωνική της τάξη και την οικονομική της ευμάρεια. Η κατασκευή του διήρκησε μεταξύ του 1446 και 1451. Σε αυτό συνδυάστηκαν αρμονικά στοιχεία της Φλωρεντινής παράδοσης, η νέα γεωμετρική λογική και η εφαρμογή αρχαίων σχημάτων. Το μέγαρο αυτό αποτελείται από τρία επίπεδα τα οποία φαίνονται από τον διερχόμενο δρόμο (Via dei Palchetti) και διαθέτει πολλές ομοιότητες με το Κολοσσαίο. Οι ημικίονες και οι αψίδες της ρωμαϊκής αρένας μεταφέρονται ως πεσσοί και αψιδωτά παράθυρα στο αναγεννησιακό μέγαρο. Στο πρώτο επίπεδο που χρησιμοποιείτο ως χώρος εργασίας έχουν εντοιχιστεί δωρικοί κίονες, στο δεύτερο επίπεδο που περιελάμβανε την κυρία είσοδο της οικίας κυριαρχεί ο ιωνικός ρυθμός, ενώ στο τρίτο επίπεδο με τα υπνοδωμάτια προσαρμόσθηκε ο κορινθιακός ρυθμός όπως και στο Κολοσσαίο. Η πρόσοψη του μεγάρου ήταν για την εποχή της εντυπωσιακή διότι συνδύαζε ενότητα των στοιχείων και αρμονία.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία:

Burns Ε., Ευρωπαϊκή Ιστορία Εισαγωγή στην Ιστορία και τον Πολιτισμό της νεότερης Ευρώπης, Τόμος Α’, Εκδόσεις Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1983.

Gombrich E.H., Το Χρονικό της Τέχνης, Αθήνα, ΜΙΕΤ, 1998.

Wiesner-Hanks Merry E., Πρώιμη Νεότερη Ευρώπη, 1450-1789, μετάφρ. Ελένη Καλογιάννη, Αθήνα, Εκδόσεις Ξιφαρά, 2008.