Κατά τη χρονική περίοδο που εκτείνεται από τα μέσα του 16ου αιώνα έως και τον 17ο αιώνα στον ευρωπαϊκό χώρο διαδραματίζονταν γεγονότα που επέφεραν σημαντικές ανακατατάξεις σε πολιτικό, ιδεολογικό και θρησκευτικό επίπεδο. Διαμορφώθηκαν εθνικά κράτη στα οποία εδραιώθηκε ο θεσμός των μοναρχιών με χαρακτηριστικά παραδείγματα της Αγγλίας και της Γαλλίας. Δημιουργήθηκαν θρησκευτικές εντάσεις με την Καθολική Εκκλησία να προσπαθεί να αντιμετωπίσει τη μεταρρύθμιση του Λούθηρου μέσω της αντιμεταρρύθμισης. Αναπτύχθηκαν οι φυσικές επιστήμες όπου η ιδέα της αυθεντίας αντικαταστάθηκε από νέες φιλοσοφικές αναζητήσεις της γνώσης όπως ο ορθολογισμός και ο εμπειρισμός.

Οι παράγοντες αυτοί σε συνδυασμό με την ουμανιστική κληρονομιά της Αναγέννησης είχαν ως αποτέλεσμα την αναβίωση των κλασικών κειμένων της αρχαιότητας τα οποία καλλιτέχνες και συγγραφείς προσπαθούσαν να μιμηθούν. Η κλασικιστική αυτή αναβίωση βρήκε τον καλλίτερο εκπρόσωπο στο γαλλικό κλασικισμό που βρήκε πρόσφορο έδαφος στην αυλή του Λουδοβίκου ΙΔ’ (1638 – 1715).

Ο κλασικισμός στην τέχνη ως έννοια δεν αποτέλεσε μία σαφή ιστορική περίοδο αλλά μία θεώρηση ότι το καλλιτέχνημα διέπεται από σταθερούς και αναλλοίωτους κανόνες. Τα λογοτεχνικά συγγράμματα του 17ου αιώνα αξιοποίησαν πραγματείες και μιμήθηκαν κείμενα της αρχαίας ελληνικής και λατινικής γραμματείας. Οι κλασικιστικοί κανόνες που ακολούθησαν βασίζονται στη λογική και στο μέτρο και οι αρχές που απαντώνται σε αυτά έχουν να κάνουν με την αίσθηση της αρμονίας και της ισορροπίας, ώστε να αποφεύγονται οι υπερβολές, και με την αυστηρότητα και το σεβασμό προς τους κανόνες.

Ο κλασικισμός της περιόδου αυτής είναι εμφανέστερος στη Γαλλία και το πεδίο στο οποίο κυρίως αναπτύχθηκε ήταν το θέατρο. Οι αρχές που διέπουν τα δραματουργικά κείμενα του Ρακίνα και του Pierre Corneille (1606 – 1684) αλλά και τις κωμωδίες του Molière (1622 – 1673) είχαν να κάνουν με τη διπλή ωφέλεια του έργου της διαπαιδαγώγησης και της αισθητικής απόλαυσης του κοινού, με την αυστηρή συγκρότησή τους αναφορικά με τη δράση, το χρόνο και το χώρο εξέλιξής τους, με το «υψηλό» τους ύφος, με έμφαση στις πράξεις και στη συμπεριφορά του ανθρώπινου χαρακτήρα και την ανάδειξη του καλλιεργημένου και ενάρετου ανθρώπου ως προτύπου συμπεριφοράς.

Την περίοδο της αναβίωσης του θεάτρου στον ευρωπαϊκό χώρο συντελούνται ανακατατάξεις. Η θρησκευτική επιρροή στις τέχνες και τα γράμματα υποσκελίστηκε από το επιστημονικό πνεύμα και την αναβίωση της αρχαίας ελληνικής και λατινικής γραμματείας, ενώ στη Γαλλία κυριαρχούσε ο ορθολογισμός του Καρτέσιου που προσέδωσε υλικό στη θεματολογία των λογοτεχνών της εποχής. Ο γάλλος βασιλιάς Λουδοβίκος ΙΔ’ ήταν προστάτης των τεχνών και των γραμμάτων και προβάλλονταν ως παράδειγμα προς μίμηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς η οποία ταυτιζόταν με τη λογική και την ευπρέπεια. Αυτός ο γαλλικός κλασικισμός συνέβαλε να διαιωνιστεί ο γαλλικός πολιτισμός στον ευρωπαϊκό χώρο και να επηρεάσει πολλές πτυχές του ευρωπαϊκού γίγνεσθαι.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία:

1. Βάρσος Γιώργος, Ιστορία της Ευρωπαϊκής Λογοτεχνία από τον 6ο έως τις αρχές του 18ου αιώνα , Τόμος Α’, ΕΑΠ, Πάτρα, 2008.

2. Berstein Serge, Milza Pierre, Ιστορία της Ευρώπης, Τόμος 1, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, Αθήνα, 1997.

3. Burns E., Ευρωπαϊκή Ιστορία Εισαγωγή στην Ιστορία και τον Πολιτισμό της νεότερης Ευρώπης, Τόμος Α’, Εκδόσεις Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη, 1983.

4.Fischer – Lichte Erika, Ιστορία Ευρωπαϊκού Δράματος και Θεάτρου, Τόμος 1, Εκδόσεις Πλέθρον, Αθήνα, 2012.

5. Steiner George, Ο θάνατος της τραγωδίας, στο Ανθολόγιο Κριτικών Κειμένων, επιμ. Αντιγόνη Βλαβιανού, ΕΑΠ, Πάτρα 2008.