Ο προβληματισμός του Kuhn συνδύασε την μελέτη των επιστημών με το κοινωνικό γίγνεσθαι αφού εισήγαγε, ως καθοριστικά στοιχεία που τις επηρεάζουν, κοινωνικούς και πολιτισμικούς παράγοντες. Σε συνέχεια αυτού η λεγόμενη σχολή του Εδιμβούργου και ειδικότερα δυο κοινωνιολόγοι του Πανεπιστημίου της πόλης, ο Barry Burns και ο David Bloor, προσπάθησαν να ερμηνεύσουν την επιστήμη με όρους κοινωνιολογίας. Άλλες προσπάθειες επικεντρώθηκαν στην εφαρμογή μεθοδολογικών εργαλείων από ανθρωπιστικές επιστήμες για να συνάγουν και να μελετήσουν ιστορικά επιστημονικά πορίσματα ή διαμάχες εδραιώνοντας έτσι τον ρόλο των εξωτερικών δυνάμεων στην αναζήτηση της γνώσης.

Αυτή η στροφή στη μελέτη της επιστήμης επηρέασε και τις απόψεις αναφορικά με την τεχνολογία. Η έννοια της τεχνολογίας εμφανίστηκε το 19ο αιώνα και αποτέλεσε προϊόν της νεωτερικότητας δεδομένου ότι οι αντιλήψεις περί αυτής άλλαξαν τότε και άρχισε να αποκτά κύρος. Υποστηρίχθηκε ότι οι παράγοντες που την καθόριζαν καθώς και τα τεχνήματα που παρήγε σχετίζονταν με εξωτερικές προς αυτήν προϋποθέσεις και αφορούσαν την κουλτούρα και τον πολιτισμό του κοινωνικού συνόλου. Η τεχνολογία ήταν σε άμεση συνάρτηση με την επιστήμη διότι θεωρήθηκε ότι αποτελεί την εφαρμοσμένη μορφή αυτής και ο σύγχρονος όρος που άρχισε να κυριαρχεί με τον τίτλο «Τεχνοεπιστήμη» υποδήλωνε τη συνέργεια της επιστήμης με την τεχνολογία.

Η ιστορικιστική στροφή επέδρασε στην έννοια της τεχνοεπιστήμης δημιουργώντας έναν προβληματισμό που καθιερώθηκε με την έννοια του «τεχνολογικού ντετερμινισμού» ο οποίος πρέσβευε ότι κάθε κοινωνική αλλαγή, είτε καλή είτε κακή, οφειλόταν ουσιαστικά στα τεχνολογικά επιτεύγματα και όχι στον ανθρώπινο παράγοντα. Πρόσφατες όμως θεωρήσεις, όπως είναι το πρόγραμμα της «κοινωνική κατασκευασιοκρατίας» και η θεωρία του «Δικτύου των Δρώντων», αντιτάχθηκαν στην άποψη του τεχνολογικού ντετερμινισμού. Το εν λόγω πρόγραμμα υποστήριξε ότι οι κοινωνικές ομάδες καθόριζαν τα τεχνολογικά επιτεύγματα, ενώ η θεωρία των Δρώντων συμπλήρωσε ότι οι διαδικασίες της τεχνοεπιστήμης περιελάμβαναν τα τεχνήματα αλλά στην πραγματοποίηση τους συνέβαλαν δίκτυα και οργανώσεις. Η ανάλυση και μελέτη, αυτού του τεχνοεπιστημονικού γίγνεσθαι συνέστησαν το 1980 τις Σπουδές Επιστήμης και Τεχνολογίας που αποτελούν τη μελέτη της επιστήμης και της τεχνολογίας με τη σύμπραξη πολλαπλών μεθόδων άλλων κλάδων (π.χ. ανθρωπολογία, οικονομία) και του τρόπου με τον οποίο αυτές με την σειρά τους επηρεάζουν την κουλτούρα και την πολιτική μίας κοινωνίας.

Ενδεικτίκη Βιβλιογραφία

Ρεντετζή Μ. (επιμέλεια), Ο χώρος του επιστημονικού εργαστηρίου 16ος-20ος αιώνας, Παν. Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο, 2011.