Ο Αριστοτέλης, μέσω των βιβλίων που έχουν διασωθεί ως τις μέρες μας, διαχώριζε το σύμπαν στα δύο με όριο την σελήνη. Η περιοχή κάτω από την επιφάνεια της σελήνιας σφαίρας ονομάζεται γήινη ή υποσελήνια και χαρακτηρίζεται από μεταβολές των στοιχείων που την απαρτίζουν. Μια μορφή μεταβολής στην υποσελήνια περιοχή ήταν η τοπική κίνηση.
Κατά τον Αριστοτέλη θεμελιώδης αρχή για την κίνηση ενός έμψυχου ή άψυχου αντικειμένου ήταν η ύπαρξη κάποιου κινούν το οποίο ως κινητήρια δύναμη θα προκαλούσε κίνηση σ’ αυτό. Από την περιγραφή αυτή προκύπτει ότι κινούν και κινητό αποτελούν διακριτές οντότητες οι οποίες δεν είναι όμως χωρικά ή φυσικά χωρισμένες.

Η υποσελήνια περιοχή χωριζόταν σε τέσσερις σφαιρικούς τόπους, όσα τα στοιχεία που την αποτελούσαν, γη, νερό, αέρας, φωτιά και με αυτή τη σειρά. Η τοπική κίνηση εξεταζόταν ως φυσική ή βίαιη (εξαναγκασμένη). Στη φυσική κίνηση το αντικείμενο σταματούσε να κινείται όταν έφτανε στο φυσικό του τόπο ο οποίος καθοριζόταν από το κυρίαρχο στοιχείο. Τα βαριά αντικείμενα κατευθύνονταν προς το κέντρο της Γης, ενώ τα ελαφριά προς τα πάνω και τη σελήνια σφαίρα. Στις βίαιες κινήσεις τα αντικείμενα αναγκάζονταν να κινηθούν σε τόπους αντίθετους από την φύση τους η οποία εξαρτάτο από την εξωτερική δύναμη και μια αντίθετη της, την αντίσταση.

Ειδικότερα επεσήμανε ότι η μετακίνηση ενός σώματος σε μια δεδομένη απόσταση και για κάποιο χρονικό διάστημα, για μεν στη φυσική κίνηση ήταν ανάλογη από το πόσο βαρύ ή ελαφρύ ήταν το αντικείμενο και αντιστρόφως ανάλογη από την πυκνότητα του μέσου που βρίσκεται, ενώ για τη βίαιη κίνηση ήταν ανάλογη της κινητήριας εξωτερικής δύναμης και αντιστρόφως ανάλογη της ανθιστάμενης δύναμης του ίδιου του σώματος.

Μια περίπτωση βίαιης κίνησης αποτελούσε όταν η εξωτερική δύναμη έχανε την επαφή με το αντικείμενο. Σε αυτήν την περίπτωση ο Αριστοτέλης πίστευε ότι το εξωτερικό μέσο επιτελούσε πλέον την πηγή της κίνησης και υποβοηθούσε το αντικείμενο να κινείται. Το αντικείμενο σταματούσε όταν η διαδοχική μονάδα του μέσου ήταν ανίκανη να διατηρήσει την κίνηση.

Έμμεσα ο Αριστοτέλης κατέληγε και επιχειρηματολογούσε υπέρ του συμπεράσματος ότι κίνηση εντός του κενού ήταν αδύνατη και γενικότερα ότι δεν υφίσταται κενό και ότι το σύμπαν είναι πλήρες. Θεωρούσε ότι η κίνηση ήταν αντιστρόφως ανάλογη της πυκνότητας του μέσου, οπότε, όταν η πυκνότητα του μέσου αραίωνε πολύ και μηδενίζονταν, η ταχύτητα του σώματος θα αυξανόταν ακαριαία, πράγμα αδύνατο.

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

1. Lindberg David C. ,Οι απαρχές της δυτικής επιστήμης, Παν. Εκδόσεις ΕΜΠ, Αθήνα, 1997.
2. Grant Edward ,Οι φυσικές επιστήμες τον Μεσαίωνα, Παν. Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο, 2008.