Ο πρώτος που διατύπωσε ενστάσεις για τις απόψεις του Αριστοτέλη περί της τοπικής κίνησης ήταν ο χριστιανός Έλληνας φιλόσοφος Ιωάννης Φιλόπονος (~490μ.Χ. – ~570μ.Χ.). Ο Φιλόπονος απέρριψε την υπόθεση του Αριστοτέλη ότι το εξωτερικό μέσο αποτελεί την κινητήρια δύναμη σε μια βίαιη κίνηση. Διατύπωσε την άποψη ότι το εξωτερικό μέσο στην κίνηση ενός σώματος, για παράδειγμα ο αέρας, δρα πιθανότερα ως αντίσταση και όχι ως κινούν.
Επιπρόσθετα υποστήριξε ότι στην περίπτωση μίας βίαιης κίνησης ενός βλήματος, σε αυτό εντυπώνεται κατά την ρίψη μια ασώματος κινητήρια δύναμη που του επιτρέπει να συνεχίζει να κινείται. Ορμώμενος από αυτήν την υπόθεση κατέληξε στο ότι ένα σώμα θα διατρέξει ένα διάστημα στο κενό σε ορισμένο χρονικό διάστημα, ενώ εάν παρεμβληθεί κάποιο μέσο, η αντίσταση του μέσου αυτού απλώς θα το επιβραδύνει. Έτσι απέρριψε την θεωρία του Αριστοτέλη ότι δεν υφίσταται κενό.
Επιπλέον ο Φιλόπονος βασιζόμενος σε μια παρατήρηση για την ελεύθερη πτώση των σωμάτων ότι αν δυο διαφορετικού βάρους σώματα πέσουν από το ίδιο ύψος ο λόγος χρόνος πτώσης τους δεν εξαρτάται από τον λόγο των βαρών τους οπότε υποστήριξε ότι ο χρόνος πτώσης ενός σώματος δεν είναι αντιστρόφως ανάλογος του βάρους του, όπως αντίθετα θεωρούσε ο Αριστοτέλης. Το αίτιο για την πτώση ενός σώματος, είτε αυτό βρίσκεται στο κενό, είτε αυτό βρίσκεται σε κάποιο μέσο, ήταν σύμφωνα με τον Φιλόπονο το βάρος. Στο κενό τα βαρύτερα σώματα θα κινηθούν γρηγορότερα, ενώ σε κάποιο μέσο η αντίσταση αυτού θα επιβραδύνει την κίνηση και θα ελαττώσει την μεταξύ τους διαφορά ταχυτήτων.

Ο Άραβας φιλόσοφος Αβεμπάτζε (1095-1138) εναντιώθηκε σε παραδοχές του Αριστοτέλη και ήταν υποστηρικτής του Φιλόπονου. Λαμβάνοντας υπόψη τα όσα αναφέρει ο Αριστοτέλης για την κίνηση των ουράνιων σωμάτων τα οποία κινούνται εντός μέσου χωρίς να δέχονται αντίσταση, υποστήριξε ότι κατά την κίνηση ενός σώματος το εξωτερικό μέσο δεν παίζει κανένα ρόλο σε αυτή εκτός από το να την επιβραδύνει. Κατ’ επέκταση υποστήριξε την άποψη του Φιλόπονου ότι η κίνηση στο κενό είναι εφικτή.

Ένας προγενέστερος του Αβεμπάτσε Άραβας φιλόσοφος, ο Αβικέννας (980-1037), κατά βάση Αριστοτελικός, προχώρησε την πρόταση του Φιλόπονου για την ασώματη εντυπωμένη δύναμη. O Αβικέννας διατύπωσε τη θεωρία της τάσης ή κλίσης (mail) σύμφωνα με την οποία ένα σώμα κατά τη βίαιη κίνηση δεχόταν μια κλίση που αποτελούσε όργανο της αρχικής κινητήριας δύναμης και η οποία συνέχιζε τη δράση της σε αυτό, παρότι η δύναμη είχε σταματήσει να επενεργεί. Η κλίση που μπορούσε να δεχθεί ένα σώμα κατά τη βίαιη κίνηση ήταν ανάλογη του βάρους του ενώ στην περίπτωση που δεν υφίσταται εξωτερικές αντιστάσεις αυτή παρέμενε αναλλοίωτη και διατηρούνταν στο σώμα. Βασιζόμενος στη θεωρία αυτή καταλήγει στο ίδιο συμπέρασμα με τον Αριστοτέλη, ότι δεν είναι δυνατόν να υπάρχει κενό.

Τέλος, ένας άλλος Άραβας φιλόσοφος, ο Αβερρόης (1126-1198), σχολίασε τις Αριστοτελικές θεωρήσεις για την τοπική κίνηση και πρότεινε μια διαφορετική λύση στο θέμα του διαχωρισμού κινούν και κινητού. Υποστηρίζει ότι αυτά είναι μεν διακριτά αλλά ότι το κινούν είναι η μορφή ενός σώματος και το κινητό η ύλη του σώματος.

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

1. Lindberg David C. ,Οι απαρχές της δυτικής επιστήμης, Παν. Εκδόσεις ΕΜΠ, Αθήνα, 1997.
2. Grant Edward ,Οι φυσικές επιστήμες τον Μεσαίωνα, Παν. Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο, 2008.